Η ΕΕ θέλει κάθε κράτος-μέλος να αναπτύξει ένα κιτ επιβίωσης 72 ωρών για τους πολίτες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε νέα κρίση μπορεί να προκύψει, στο πλαίσιο της Στρατηγικής Ετοιμότητας της Ένωσης. Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει, επίσης, την αύξηση των αποθεμάτων βασικών προμηθειών και τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών αρχών.
Η στρατηγική, που παρουσιάστηκε την Τετάρτη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, περιλαμβάνει μια λίστα με 30 συγκεκριμένες ενέργειες που, σύμφωνα με την Κομισιόν, πρέπει να υιοθετήσουν τα κράτη-μέλη για να ενισχύσουν την ετοιμότητά τους έναντι μελλοντικών κρίσεων, είτε αυτές αφορούν φυσικές καταστροφές και βιομηχανικά ατυχήματα, είτε επιθέσεις από κακόβουλους δρώντες στον κυβερνοχώρο ή στο στρατιωτικό πεδίο.
«Στην ΕΕ πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά, γιατί οι απειλές είναι διαφορετικές, και πρέπει να σκεφτούμε σε μεγαλύτερη κλίμακα, γιατί και οι απειλές είναι μεγαλύτερες», δήλωσε στους δημοσιογράφους η Hadja Lahbib, Επίτροπος για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση κρίσεων.
Η Roxana Mînzatu, Επίτροπος για την ετοιμότητα, πρόσθεσε ότι η ΕΕ «δεν ξεκινά από το μηδέν». «Η πανδημία του COVID έδειξε ότι η προστιθέμενη αξία του να δρούμε από κοινού, με αλληλεγγύη, συντονισμό και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι απολύτως κρίσιμη. Αυτό μας καθιστά πιο αποτελεσματικούς, μας κάνει πιο δυνατούς», είπε.
Ένας από τους βασικούς τομείς που αναδείχθηκαν είναι η ανάγκη ενίσχυσης της ετοιμότητας του πληθυσμού. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες διαθέτουν ένα κιτ έκτακτης ανάγκης που τους επιτρέπει να επιβιώσουν αυτόνομα για τουλάχιστον 72 ώρες, σε περίπτωση που αποκοπούν από βασικές προμήθειες.
Το σχέδιο της Κομισιόν στοχεύει στην εναρμόνιση των οδηγιών μεταξύ των 27 κρατών-μελών, ώστε να εξασφαλιστεί ότι «όλοι, σε διαφορετικά επίπεδα, έχουν έναν οδηγό για το τι πρέπει να κάνουν όταν ηχούν οι σειρήνες», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, υπό τον όρο της ανωνυμίας.
«Το επίπεδο ετοιμότητας στην Ένωση, μεταξύ των διαφορετικών κρατών-μελών, είναι πολύ διαφορετικό. Η ετοιμότητα γίνεται αντιληπτή με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε κράτος-μέλος», πρόσθεσε ο ίδιος αξιωματούχος.
Άλλος ένας βασικός τομέας της στρατηγικής είναι η αύξηση των αποθεμάτων βασικού εξοπλισμού και προμηθειών, ιατρικών μέτρων αντιμετώπισης όπως εμβόλια, φάρμακα και ιατρικός εξοπλισμός, κρίσιμων πρώτων υλών για να διασφαλιστεί η συνέχιση της βιομηχανικής παραγωγής στρατηγικού εξοπλισμού, καθώς και ενεργειακού εξοπλισμού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προτείνει την αύξηση των αποθεμάτων κρίσιμων μετάλλων και σκοπεύει να παρουσιάσει, πριν από το καλοκαίρι, μια στρατηγική αποθεματοποίησης για κρίσιμα φάρμακα, μια αρμοδιότητα που ανήκει στα κράτη-μέλη.
Η στρατηγική ετοιμότητας επιδιώκει να «συνενώσει όλα αυτά τα στοιχεία και να προσδιορίσει πώς αλληλεπιδρούν τα αποθέματα, ποια είναι τα κοινά διδάγματα που μπορούμε να αντλήσουμε ο ένας από τον άλλον», δήλωσε άλλος ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, επίσης ανώνυμα.
Αυτό θα μπορούσε να συνεπάγεται την ανάπτυξη περισσότερων αποθεμάτων σε επίπεδο ΕΕ για την πολιτική προστασία, επιπλέον των αποθεμάτων που ήδη υπάρχουν μέσω του μηχανισμού RescEU. Ωστόσο, «ορισμένα από αυτά μπορεί να είναι σε εθνικό επίπεδο, κάποια είναι εικονικά – δηλαδή συμφωνίες με τον ιδιωτικό τομέα – ενώ κάποια είναι φυσικά».
«Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητήσουμε: ποια είναι η βέλτιστη δυνατή διαμόρφωση που θα εγγυηθεί τον απώτερο στόχο της συνέχισης αυτών των κρίσιμων λειτουργιών της κοινωνίας υπό οποιεσδήποτε συνθήκες», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών αρχών σε περίπτωση κρίσης αποτελεί επίσης βασική προτεραιότητα. Η Επιτροπή δήλωσε ότι θα δημιουργήσει ένα πλαίσιο πολιτικο-στρατιωτικής ετοιμότητας με σαφείς ρόλους και αρμοδιότητες και κάλεσε να διεξάγονται τακτικές ασκήσεις για τη δοκιμή βέλτιστων πρακτικών.
«Έχουμε πολλά παραδείγματα, δυστυχώς, από την πραγματική ζωή, που μας δείχνουν το είδος των απειλών για τις οποίες πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους που αναφέρθηκαν προηγουμένως, αναφερόμενος σε πράξεις δολιοφθοράς, εκστρατείες παραπληροφόρησης και κυβερνοεπιθέσεις.
Η διαδικασία καθορισμού των ρόλων των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών έχει ήδη ξεκινήσει, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, επικαλούμενος πράξεις δολιοφθοράς στη Βαλτική Θάλασσα.
«Αναλύουμε τώρα πώς αντιδρούμε, ποια είναι τα τυφλά μας σημεία, πού μπορούμε να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί, πού μπορούμε να κινηθούμε ταχύτερα, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε», πρόσθεσε.
Όλη αυτή η εργασία θα υποστηριχθεί από έναν νέο κόμβο συντονισμού κρίσεων της ΕΕ και από μια αξιολόγηση κινδύνων και απειλών, η πρώτη από τις οποίες θα δημοσιευθεί στα τέλη του 2026.
Όταν ρωτήθηκε γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρειάζεται περισσότερο από έναν χρόνο για να ολοκληρώσει αυτό το έγγραφο, ένας από τους αξιωματούχους δήλωσε ότι πρόκειται για μια «πολύπλοκη» διαδικασία με «πολλές συνεισφορές από τα κράτη-μέλη» και άλλες τομεακές αναλύσεις που δημοσιεύονται σε διαφορετικά χρονικά πλαίσια.
«Για να συγκεντρώσουμε, να αναλύσουμε και να παράγουμε ένα έγγραφο που να είναι κατανοητό και να προσθέτει αξία, χρειάζεται λίγος χρόνος. Δεν θα θέλαμε να το κάνουμε μέσα σε λίγες εβδομάδες, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος κάτι να παραβλεφθεί (…) και να λείπουν κρίσιμες αναλύσεις και πληροφορίες», είπε.
Στο μεταξύ, η Επιτροπή θα εκδίδει έγκαιρες προειδοποιήσεις και θα δημιουργήσει φέτος έναν πίνακα ελέγχου κρίσεων, ώστε να ενημερώνει τα κράτη-μέλη για τους επικείμενους κινδύνους και να συγκεντρώνει δεδομένα για την προετοιμασία.
Πολλά κράτη-μέλη διαθέτουν ήδη τέτοιες οδηγίες με διαφορετικά χρονοδιαγράμματα. Η Γαλλία, για παράδειγμα, απαιτεί ένα κιτ επιβίωσης 72 ωρών που περιλαμβάνει τρόφιμα, νερό, φάρμακα, φορητό ραδιόφωνο, φακό, εφεδρικές μπαταρίες, φορτιστές, μετρητά, αντίγραφα σημαντικών εγγράφων, όπως ιατρικές συνταγές, εφεδρικά κλειδιά, ζεστά ρούχα και βασικά εργαλεία, όπως πολυχρηστικά μαχαίρια.
