Η ΕΕ θα τερματίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια με τη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου και τη σταδιακή κατάργηση της ρωσικής πυρηνικής ενέργειας, διασφαλίζοντας παράλληλα σταθερό ενεργειακό εφοδιασμό και σταθερές τιμές σε ολόκληρη την Ένωση. Ο χάρτης πορείας REPowerEU, που παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανοίγει τον δρόμο για τη διασφάλιση της πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας της ΕΕ από τη Ρωσία.
Παρά τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU και μέσω κυρώσεων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2024 η ΕΕ σημείωσε ανάκαμψη των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου. Ως εκ τούτου, απαιτούνται πιο συντονισμένες δράσεις, καθώς η υπερβολική εξάρτηση της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας αποτελεί απειλή για την ασφάλεια.
Η πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εκθέσει βάναυσα τους κινδύνους του εκβιασμού, του οικονομικού εξαναγκασμού και των κλυδωνισμών των τιμών. Με το REPowerEU, διαφοροποιήσαμε τον ενεργειακό εφοδιασμό μας και μειώσαμε δραστικά την προηγούμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Είναι πλέον καιρός η Ευρώπη να διακόψει εντελώς τους ενεργειακούς δεσμούς της με έναν αναξιόπιστο προμηθευτή. Και η ενέργεια που έρχεται στην ήπειρό μας δεν θα πρέπει να πληρώνει για έναν επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Το οφείλουμε αυτό στους πολίτες μας, στις εταιρείες μας και στους γενναίους Ουκρανούς φίλους μας».
Ο χάρτης πορείας καθορίζει τη σταδιακή απομάκρυνση του ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας από τις αγορές της ΕΕ, η οποία θα πραγματοποιηθεί με συντονισμένο και ασφαλή τρόπο, καθώς προωθείται η ενεργειακή μετάβαση. Τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί για να διαφυλάξουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ ενώ περιορίζουν τυχόν επιπτώσεις στις τιμές και τις αγορές.
Από το 2025, οι παγκόσμιες προμήθειες ΥΦΑ προβλέπεται να αυξηθούν με ταχείς ρυθμούς, ενώ η ζήτηση φυσικού αερίου θα μειωθεί. Με την πλήρη εφαρμογή του πλαισίου ενεργειακής μετάβασης και του σχεδίου δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, η ΕΕ αναμένεται να αντικαταστήσει έως και 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου έως το 2030, γεγονός που σημαίνει μείωση της ζήτησης κατά 40-50 bcm έως το 2027. Ταυτόχρονα, η δυναμικότητα ΥΦΑ αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 200 bcm έως το 2028, δηλαδή πέντε φορές περισσότερο από τις τρέχουσες εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ.
Μετά τον σημερινό χάρτη πορείας θα ακολουθήσουν νομοθετικές προτάσεις από την Επιτροπή τον επόμενο μήνα.
Συντονισμένη και σταδιακή κατάργηση του ρωσικού ενεργειακού εφοδιασμού
Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να διασφαλίσει ότι η σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ θα είναι σταδιακή και καλά συντονισμένη σε ολόκληρη την Ένωση. Θα κληθούν να καταρτίσουν εθνικά σχέδια έως το τέλος του τρέχοντος έτους, στα οποία θα καθορίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα συμβάλουν στη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου, πυρηνικής ενέργειας και πετρελαίου.
Όλα τα μέτρα θα συνοδεύονται από συνεχείς προσπάθειες για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, μεταξύ άλλων μέσω της συγκέντρωσης της ζήτησης αερίου και της καλύτερης χρήσης των υποδομών, ώστε να απορριφθούν οι κίνδυνοι για την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη σταθερότητα της αγοράς.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο, οι επικείμενες προτάσεις θα βελτιώσουν τη διαφάνεια, την παρακολούθηση και την ιχνηλασιμότητα του ρωσικού φυσικού αερίου σε όλες τις αγορές της ΕΕ. Κυρίως, θα αποτραπούν νέες συμβάσεις με προμηθευτές ρωσικού φυσικού αερίου (αγωγοί και ΥΦΑ), και οι υφιστάμενες συμβάσεις άμεσης παράδοσης θα διακοπούν έως το τέλος του 2025. Το μέτρο αυτό θα διασφαλίσει ότι ήδη έως το τέλος του τρέχοντος έτους η ΕΕ θα έχει περικόψει κατά το ένα τρίτο τις εναπομένουσες προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου. Η Επιτροπή θα προτείνει περαιτέρω να σταματήσουν όλες οι εναπομένουσες εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου έως το τέλος του 2027.
Στο πλαίσιο του χάρτη πορείας, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης νέες δράσεις για την αντιμετώπιση του σκιώδους στόλου της Ρωσίας που μεταφέρει πετρέλαιο. Όσον αφορά τα πυρηνικά, οι προτάσεις που θα υποβληθούν τον επόμενο μήνα θα περιλαμβάνουν μέτρα για τις ρωσικές εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου, καθώς και περιορισμούς στις νέες συμβάσεις προμήθειας που συνυπογράφονται από τον Οργανισμό Εφοδιασμού της Ευρατόμ (ESA) για ουράνιο, εμπλουτισμένο ουράνιο και άλλα πυρηνικά υλικά που προέρχονται από τη Ρωσία. Προβλέπεται επίσης μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Κοιλάδα Ραδιοϊσοτόπων για την εξασφάλιση του εφοδιασμού της ΕΕ με ιατρικά ραδιοϊσότοπα μέσω αυξημένης ιδίας παραγωγής.
