Η Ελλάδα σημείωσε αξιοσημείωτη αύξηση στις κρατικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη το 2024, με το συνολικό ποσό να ανέρχεται σε 1,31 δισ. ευρώ, έναντι 781,6 εκατ. ευρώ το 2014, καταγράφοντας αύξηση 67% μέσα σε μια δεκαετία.
Ως ποσοστό του ΑΕΠ, οι ελληνικές κρατικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη ανήλθαν στο 0,55% το 2024, από 0,44% το 2014, σημειώνοντας ενίσχυση κατά 0,11 ποσοστιαίες μονάδες. Η δαπάνη ανά κάτοικο αυξήθηκε από 71,2 ευρώ το 2014 σε 123 ευρώ το 2024, σημειώνοντας αύξηση 72,7%, αν και το ποσό αυτό παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που διαμορφώθηκε στα 284,7 ευρώ. Η Ελλάδα, αν και παρουσίασε θετική μεταβολή σε όλους τους σχετικούς δείκτες, εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο στη συνολική χρηματοδότηση όσο και στη διάθεση κονδυλίων για εφαρμοσμένη έρευνα και βιομηχανική καινοτομία.
Η ανάλυση των στοιχείων καταδεικνύει ότι το μεγαλύτερο μέρος της κρατικής χρηματοδότησης για έρευνα στην Ελλάδα κατευθύνεται στη γενική προαγωγή της γνώσης, κυρίως μέσω των δημόσιων πανεπιστημιακών ταμείων, ενώ η χρηματοδότηση για εφαρμοσμένη έρευνα, βιομηχανική παραγωγή και τεχνολογία παραμένει περιορισμένη. Η δημόσια δαπάνη για την υγεία παρουσίασε σημαντική ποσοστιαία αύξηση σε σχέση με το 2014, ωστόσο εξακολουθεί να είναι χαμηλή σε απόλυτους αριθμούς. Στους τομείς της βιομηχανικής παραγωγής και της τεχνολογίας, η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ όσον αφορά τη χρηματοδότηση ανά κάτοικο, γεγονός που αποτυπώνει τη σταθερή υστέρηση της χώρας σε τομείς που συνδέονται με την παραγωγική αξιοποίηση της γνώσης.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι συνολικές κρατικές πιστώσεις για έρευνα και ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώθηκαν το 2024 στα 127,9 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,71% του ΑΕΠ. Σε σύγκριση με το 2023, σημειώθηκε αύξηση 3,4% (από 123,7 δισ. ευρώ), ενώ η συνολική αύξηση σε σχέση με το 2014 φτάνει το 59,5%. Η δαπάνη ανά κάτοικο στην ΕΕ έφτασε τα 284,7 ευρώ, αυξημένη κατά 57% από το 2014, όταν ήταν 181,3 ευρώ ανά άτομο. Οι μεγαλύτερες ποσοστιαίες αυξήσεις στη δεκαετία καταγράφονται στη Λετονία, όπου η δαπάνη ανά κάτοικο αυξήθηκε κατά 313% (από 19,1 σε 78,9 ευρώ), στη Σλοβενία με αύξηση 252% (από 78,3 σε 275 ευρώ) και στη Λιθουανία με 197% (από 42,7 σε 123 ευρώ). Χαμηλότερες δαπάνες ανά κάτοικο καταγράφουν η Ρουμανία (19,1 ευρώ), η Βουλγαρία (38,3 ευρώ), η Ουγγαρία (58,7 ευρώ) και η Μάλτα (73,9 ευρώ), επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη απόκλιση εντός της ΕΕ. Η Λετονία, η Σλοβενία και η Λιθουανία σημείωσαν εντυπωσιακές αυξήσεις, ωστόσο ξεκινούσαν από πολύ χαμηλή βάση.
Ως ποσοστό του ΑΕΠ, η ΕΕ σημείωσε οριακή αύξηση από 0,68% το 2014 σε 0,71% το 2024, με το σχετικό ποσοστό να αυξάνεται σημαντικά σε 11 κράτη-μέλη, με κυριότερα παραδείγματα τη Σλοβενία, τη Λετονία και τη Γερμανία. Στον αντίποδα, σε ορισμένες χώρες το σχετικό ποσοστό παρέμεινε σταθερό ή μειώθηκε. Η θεματική κατανομή των συνολικών κονδυλίων δείχνει ότι το 35,7% των κρατικών πιστώσεων στην ΕΕ κατευθύνεται στη γενική προαγωγή της γνώσης μέσω των πανεπιστημιακών ταμείων, ενώ το 16,6% αφορά γενική γνώση από άλλες πηγές. Η βιομηχανική παραγωγή και τεχνολογία απορροφά το 9,4% των συνολικών πιστώσεων, η υγεία το 7% και η εξερεύνηση και αξιοποίηση του διαστήματος το 6,1%.
Στη θεματική της βιομηχανικής παραγωγής και τεχνολογίας, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, η Αυστρία και η Γερμανία διαθέτουν τα μεγαλύτερα ποσά ανά κάτοικο, ξεπερνώντας το διπλάσιο του μέσου ευρωπαϊκού όρου, ενώ στην ΕΕ η δαπάνη ανά κάτοικο για τον συγκεκριμένο τομέα αυξήθηκε κατά 54% από το 2014 ως το 2024. Ειδικά στον τομέα της υγείας, η δημόσια δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 57% την τελευταία δεκαετία, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να καταγράφονται σε χώρες όπως η Κροατία, η Μάλτα, η Λετονία, η Σουηδία, η Σλοβενία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία, κυρίως λόγω χαμηλής αρχικής βάσης. Σημαντικές αυξήσεις δαπανών για έρευνα στην υγεία παρατηρούνται και σε χώρες με ήδη υψηλή χρηματοδότηση, όπως η Ολλανδία (+218%), η Ιταλία (+111%), η Γερμανία (+72%) και η Αυστρία (+60%).
Τα συνολικά στοιχεία αναδεικνύουν τη συνεχή ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης για την έρευνα και ανάπτυξη στην Ευρώπη, αλλά και τις διαρθρωτικές ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών, τόσο ως προς το ύψος των δαπανών όσο και ως προς τη θεματική εστίαση. Η Ελλάδα εμφανίζει βελτίωση σχεδόν σε όλους τους βασικούς δείκτες της τελευταίας δεκαετίας, ωστόσο παραμένει χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ιδίως στη διάθεση κονδυλίων προς εφαρμοσμένη έρευνα και τεχνολογική καινοτομία, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης εξακολουθεί να αφορά τη βασική έρευνα και τη γενική προαγωγή της γνώσης.
