Μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο πολίτες και επιχειρήσεις πραγματοποιούν συναλλαγές έχει τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, εγκαινιάζοντας μια εποχή ταχύτερων και ασφαλέστερων ηλεκτρονικών πληρωμών σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Βάσει του νέου κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις άμεσες πληρωμές, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Μάρτιο του 2024 εκσυγχρονίζοντας το προηγούμενο νομικό πλαίσιο του 2012, η μεταφορά χρημάτων σε ευρώ ολοκληρώνεται πλέον εντός δευτερολέπτων. Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη οποιαδήποτε στιγμή, 24 ώρες το 24ωρο και επτά ημέρες την εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένων των Σαββατοκύριακων και των επίσημων αργιών.
Η σταδιακή εφαρμογή των κανόνων διασφάλισε την ομαλή μετάβαση για όλους τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών. Ήδη από τις 9 Ιανουαρίου 2025, οι πάροχοι στην ευρωζώνη υποχρεώθηκαν να διαθέτουν την τεχνική δυνατότητα λήψης άμεσων πληρωμών και τους απαγορεύτηκε να επιβάλλουν υψηλότερα τέλη για αυτές σε σχέση με τις τυπικές μεταφορές πίστωσης. Στη συνέχεια, κατέστη υποχρεωτική και η προσφορά της υπηρεσίας αποστολής άμεσων πληρωμών, καθιστώντας την πρόσβαση στην υπηρεσία καθολική.
Ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχεία της μεταρρύθμισης είναι η ενίσχυση της ασφάλειας για την καταπολέμηση της απάτης και των σφαλμάτων, μέσω της υποχρεωτικής «Υπηρεσίας Επαλήθευσης Δικαιούχου» (Verification of Payee – VoP), η οποία παρέχεται δωρεάν στον αποστολέα. Στην Ελλάδα, η υλοποίηση αυτής της κρίσιμης λειτουργίας συντονίζεται από την εταιρεία Διατραπεζικά Συστήματα (ΔΙΑΣ), η οποία έχει αναλάβει τον κεντρικό ρόλο του κόμβου διαχείρισης. Η ενεργοποίηση του συστήματος VoP εισάγει ένα επιπλέον επίπεδο ασφαλείας τόσο στις άμεσες (SEPA Instant) όσο και στις τακτικές μεταφορές πίστωσης (SEPA Credit Transfer).
Για τον χρήστη, η διαδικασία είναι απλή αλλά καθοριστική. Πριν από την τελική έγκριση μιας πληρωμής, το σύστημα επιτρέπει στον πληρωτή να επαληθεύσει σε πραγματικό χρόνο εάν το όνομα του δικαιούχου που έχει εισαγάγει αντιστοιχεί πράγματι στον συγκεκριμένο αριθμό λογαριασμού (IBAN). Σε περίπτωση αναντιστοιχίας, ο πληρωτής λαμβάνει υποχρεωτική ειδοποίηση, αλλά διατηρεί την τελική απόφαση για το αν θα προχωρήσει με τη συναλλαγή. Ως άμεσο αποτέλεσμα, σε υπηρεσίες όπως το IRIS, εμφανίζεται πλέον το πλήρες ονοματεπώνυμο του δικαιούχου, ενισχύοντας τη διαφάνεια.
Ο τεχνικός ρόλος της ΔΙΑΣ σε αυτό το πλαίσιο είναι κομβικός, καθώς λειτουργεί ως Μηχανισμός Δρομολόγησης ή/και Επαλήθευσης (RVM). Λειτουργώντας ως τεχνικός ενδιάμεσος, η ΔΙΑΣ δρομολογεί τα αιτήματα επαλήθευσης μεταξύ της τράπεζας του πληρωτή και της τράπεζας του δικαιούχου. Αυτή η υποδομή διασφαλίζει την επικοινωνία όχι μόνο μεταξύ των ελληνικών τραπεζών, αλλά και τη διασύνδεσή τους με όλους τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που λειτουργούν πανευρωπαϊκά υπό τις ίδιες υποχρεώσεις.
Τα οφέλη για τους πολίτες είναι απτά, καθώς η άμεση διαθεσιμότητα των χρημάτων καθιστά ευκολότερη την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης ή τον άμεσο διαχωρισμό λογαριασμών. Για τις επιχειρήσεις, η αλλαγή μεταφράζεται σε βελτιωμένη διαχείριση της ταμειακής ρευστότητας, καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών, εξοικονόμηση χρόνου και μείωση του λειτουργικού κόστους. Παράλληλα, οι νέοι κανόνες ενισχύουν τον ανταγωνισμό, επιτρέποντας σε ιδρύματα πληρωμών και ηλεκτρονικού χρήματος να συμμετέχουν πιο άμεσα στα συστήματα πληρωμών.
Η εφαρμογή του κανονισμού θα συνεχιστεί και θα επεκταθεί, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί στενά την πορεία του. Το επόμενο ορόσημο είναι ο Ιανουάριος του 2027, όταν και οι πάροχοι σε χώρες της ΕΕ εκτός της ζώνης του ευρώ θα κληθούν να εφαρμόσουν τους ίδιους κανόνες για τις πληρωμές σε ευρώ. Η Επιτροπή θα εξετάζει την εξέλιξη των χρεώσεων και τυχόν εμπόδια στην αγορά, υποβάλλοντας σχετική έκθεση στους συννομοθέτες της ΕΕ.
