Όταν φέρνεις στο μυαλό σου την Ελλάδα, το πιο πιθανό είναι ότι οραματίζεσαι νησιά που λούζονται στον ήλιο, αρχαία ερείπια χιλιάδων χρόνων και τη ζεστή, ανθρώπινη φιλοξενία που χαρακτηρίζει τη Μεσόγειο. Αυτό που σίγουρα δεν φαντάζεσαι είναι την AI να αλλάζει τη διάταξη των δέντρων ενός ελαιώνα, να τελειοποιεί τα συστήματα διαχείρισης ενός νοσοκομείου ή να διαχειρίζεται εκατομμύρια κρατήσεις τουριστών σε όλη τη διάρκεια του έτους.
Εδώ και πολλά χρόνια, η αίσθηση που έχει ο κόσμος είναι ότι η ψηφιακή δράση, η επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, εξελίσσεται στη Silicon Valley, στις FinTech εταιρείες του Λονδίνου, ή στους κατασκευαστές της Ασίας. Η Ελλάδα, με μια οικονομία που εξαρτάται στον μεγαλύτερο βαθμό της από τον τουρισμό και τις εξαγωγές παραδοσιακών προϊόντων, δείχνει να αποτελεί έναν καταναλωτή της τεχνολογίας, όχι κάποιον που μπορεί να προκαλέσει αναταραχές στην αγορά. Αυτή η αίσθηση όμως έχει αρχίσει να φαίνεται ξεπερασμένη.
Υπάρχει μια τεράστια, συχνά άγνωστη, ψηφιακή επιτάχυνση που διαδραματίζεται αυτήν τη στιγμή στη χώρα μας. Οι ελληνικές εταιρείες ασπάζονται την AI με εντυπωσιακούς ρυθμούς: ζούμε μια ετήσια αύξηση της τάξης του 55% στη συστηματική υιοθέτηση της AI, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Αυτός ο ρυθμός σημαίνει πως πάνω από 400.000 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν λύσεις που στηρίζονται στην AI.
Πού γίνονται πιο αισθητές αυτές οι σεισμικές δονήσεις; Όχι μόνο στο πολύβουο οικοσύστημα των startups, αλλά και στα ίδια τα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας.
Εντοπίσαμε τρεις τομείς που δεν σχετίζονται με την τεχνολογία και που θα βιώσουν την πιο εντυπωσιακή και συνάμα πρακτική μεταμόρφωση μέχρι το 2027: ο Τουρισμός & οι Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις, η Γεωργία & οι Καλλιέργειες, αλλά και η Δημόσια Διοίκηση & Υγεία.
Τουρισμός & Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις – Ο προσωποποιημένος μηχανισμός
Η ελληνική φιλοξενία είναι φημισμένη για την προσωποποιημένη της χροιά. Ευδοκιμεί με την ανθρώπινη σύνδεση και προσφέρει εξαιρετικές υπηρεσίες μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητα σε μια έντονα ανταγωνιστική παγκόσμια αγορά που απαιτεί σημαντικές αναβαθμίσεις. Για τα ξενοδοχεία, η υιοθέτηση της AI κινείται με γρήγορους ρυθμούς και μετατρέπεται από ένα διστακτικό πείραμα σε μια λειτουργική αναγκαιότητα.
Αν και μόλις το 22,7% των ξενοδόχων αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν αυτήν τη στιγμή AI, ένα κρίσιμο στατιστικό στοιχείο αποκαλύπτει την αληθινή κατεύθυνση του τουρισμού: πάνω από το 60% των ξενοδόχων πιστεύουν πως η AI μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αύξηση του τζίρου, ειδικά σε ό,τι αφορά στις κρατήσεις και στη χρηματοδότηση. Αναγνωρίζουν ότι οι εφαρμογές AI με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο ξεπερνούν το επίπεδο των chat bots.
Το παιχνίδι του τζίρου και της αποτελεσματικότητας
Ο μεγαλύτερος τομέας αναβρασμού είναι η δυναμική προσαρμογή των τιμών. Οι αλγόριθμοι της AIλειτουργούν σαν ένας κρυφός οδηγός κέρδους, προσαρμόζοντας συνεχώς τις τιμές των δωματίων και τα ταξιδιωτικά πακέτα με βάση τα δεδομένα που συγκεντρώνουν σε πραγματικό χρόνο, την ανάλυση του ανταγωνισμού, τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων και των τοπικών ημερολογιακών γεγονότων για να μεγιστοποιήσουν το κέρδος. Αυτό σημαίνει πως ένα ξενοδοχείο μπορεί να διαθέσει τα λίγα τελευταία του δωμάτια στην τέλεια τιμή.
Αυτή η τεχνολογία στηρίζει επίσης το λεγόμενο «Hyper-Personalization». Η AI αναλύει τα προφίλ παλαιότερων ταξιδιωτών και τα reviews των πελατών για να προσφέρει πιο έξυπνες και ανθρωποκεντρικές υπηρεσίες. Αν ένας πελάτης αφήνει συνεχώς reviews πέντε αστεριών στα ξενοδοχεία που εφαρμόζουν συγκεκριμένες πολιτικές βιωσιμότητας ή αναφέρει ότι λάτρεψε ένα συγκεκριμένο είδος τοπικού κρασιού, η AIμπορεί να προτείνει στο προσωπικό να δημιουργήσει μια οικολογική ξενάγηση ή να τοποθετήσει ένα συγκεκριμένο κρασί στο minibar πριν την άφιξη του πελάτη. Το μέλλον των έξυπνων διακοπών είναι ήδη εδώ και με το 64% των παγκόσμιων ταξιδιωτών να είναι ανοιχτοί σε διακοπές που διοργανώνονται από την AI (η Ελλάδα πρέπει να συνδυάσει την ανθρωποκεντρική φιλοσοφία της με την ψηφιακή νοημοσύνη για να καλύψει τις απαιτήσεις.
Γεωργία & Καλλιέργειες – Πληροφόρηση με ακρίβεια
Είτε μιλάμε για τις αρχαίες παραδόσεις της καλλιέργειας των ελαιώνων, είτε για τις εξαγωγές προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, όπως οι ελιές Καλαμάτας και η Φέτα, η ελληνική γεωργία αντιμετωπίζει δύο υπαρξιακές προκλήσεις: τη σωστή εκμετάλλευση των πρώτων υλών που βρίσκονται σε έλλειψη (ειδικά του νερού) και τη διατήρηση της παγκοσμίου φήμης ποιότητας εν μέσω της αυξανόμενης κλιματικής κρίσης.
Από τις αρχαίες καλλιέργειες στα δορυφορικά δεδομένα
Η καλλιέργεια ακριβείας, με τη βοήθεια της AI, είναι η απάντηση, καθώς φέρνει την επανάσταση στην εκμετάλλευση κάθε τετραγωνικού εκατοστού γης. Πώς γίνεται αυτή; Με τις εξής μεθόδους:
Εκμετάλλευση πόρων: αυτή η διαδικασία χρησιμοποιεί drones, αισθητήρες Internet of Things και μοντέλα μηχανικής μάθησης για να αναλύσει τη σύνθεση του εδάφους, την υγεία των σπαρτών και τα καιρικά μοτίβα. Αυτά τα μοντέλα καθορίζουν την ακριβή ποσότητα νερού και λιπάσματος που πρέπει να χρησιμοποιήσει ο αγρότης, καθώς και την αντιμετώπιση των ζιζανίων σε κάθε τμήμα του χωραφιού. Οι έρευνες στους ελαιώνες δείχνουν ότι η ακριβής εφαρμογή λιπάσματος μπορεί να μειώσει το άζωτο κατά 31% σε σχέση με τις τυπικές δόσεις, μειώνοντας σημαντικά το κόστος για τον παραγωγό και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Σωστός χρόνος συγκομιδής: Η AI εκπαιδεύεται από τα δεδομένα του κλίματος και της σοδειάς των τελευταίων δεκαετιών για να βοηθήσει τους παραγωγούς λαδιού, για παράδειγμα, να προβλέψουν τον σωστό χρόνο συγκομιδής που θα τους δώσει την καλύτερη δυνατή ποιότητα και ποσότητα. Αυτή η πρόβλεψη, που οι παραδοσιακές μέθοδοι συχνά δεν έχουν στη διάθεσή τους, είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ποιότητας και της ακεραιότητας του πιο εμβληματικού εξαγώγιμου προϊόντος της Ελλάδας.
Πόλεμος κατά της απάτης τροφίμων: Για τα εξαγώγιμα προϊόντα υψηλής αξίας, εφαρμόζονται συστήματα ιχνηλασιμότητας και γενετικής ανάλυσης για να προστατευθεί η γνησιότητα σε σχέση με εκείνα που πηγαίνουν «από το χωράφι στο ράφι» και να προστατευτεί η παγκόσμια φήμη της Ελλάδας ενάντια στις απάτες τροφίμων. Αυτό το ψηφιακό οχύρωμα διασφαλίζει πως όταν ο καταναλωτής αγοράσει ελληνικό ελαιόλαδο με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, είναι σίγουρος για την προέλευσή του.
Δημόσια Διοίκηση & Υγεία – Εκμοντερνισμός του κράτους
Το κράτος είναι συνήθως το τελευταίο που εκμοντερνίζεται, αλλά η Ελλάδα προωθεί μια μαζική μεταρρύθμιση. Το «Πρόγραμμα Ψηφιακού Μετασχηματισμού» της κυβέρνησης (2021-2027) δεν είναι μικρή πρωτοβουλία. Αντιπροσωπεύει μια αφοσιωμένη προσπάθεια να επιταχυνθεί η εθνική ψηφιακή εξέλιξη με τη σημαντική υποστήριξη κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο καταλύτης του 1,43 δισεκατομμυρίων
Αν και ο ακριβής προϋπολογισμός είναι περίπλοκος, ο στόχος είναι ξεκάθαρος: η ενσωμάτωση της AI στη διακυβέρνηση και στις υπηρεσίες. Μια αποκλειστική επένδυση 1,43 δισεκατομμυρίων δολαρίων στηρίζει τις ψηφιακές εφαρμογές και την αυτοματοποίηση, σηματοδοτώντας μια ισχυρή αφοσίωση στην επιτάχυνση των διαδικασιών, στην ενίσχυση της διαφάνειας και στη βελτίωση της συμμετοχής του πολίτη. Και εδώ δεν μιλάμε για μια απλή ψηφιοποίηση εγγράφων και αιτήσεων. Μιλάμε για τον εκμοντερνισμό του κράτους.
Η AI ήδη ενισχύει την παραγωγικότητα αυτοματοποιώντας τις μικρές, επαναλαμβανόμενες εργασίες μέσα στα υπουργεία, με στόχο να αποδεσμεύσει τους δημόσιους λειτουργούς ώστε αυτοί να παίρνουν τις πιο δύσκολες αποφάσεις. Πιο συναρπαστικό ακόμα είναι το μέλλον της αλληλεπίδρασης του πολίτη με την AI στις δημόσιες υπηρεσίες. Έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται σχέδια για την ύπαρξη virtual AI assistants που θα είναι ικανοί να απλοποιούν τις νομικές διαδικασίες, να καθοδηγούν τους πολίτες στην παροχή αδειοδοτήσεων και να παρέχουν βοήθεια 24/7.
Το μέλλον της διασύνδεσης στην Υγεία
Στον τομέα της Υγείας, η AI στηρίζει το μέλλον της διασύνδεσής της. Καθώς η Ελλάδα ευθυγραμμίζεται με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Δεδομένων Υγείας (EHDS), η AI παίζει κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία αλληλένδετων, αποτελεσματικών ψηφιακών υπηρεσιών υγείας που στηρίζονται στα δεδομένα. Οι διαγνώσεις με βάση την AI, οι προσωποποιημένες συνταγογραφήσεις και η βελτιωμένη υλικοτεχνική υποστήριξη στα νοσοκομεία θα βελτιώσουν δραματικά τη φροντίδα των ασθενών και τη διάθεση πόρων σε όλη τη χώρα.
Το σημείο καμπής: οι προκλήσεις και το μέλλον
Παρά την ταχύτητα που έχει επιτευχθεί ως τώρα, η επανάσταση της AI στην Ελλάδα αντιμετωπίζει μια κρίσιμη πρόκληση που απειλεί να μειώσει τον ρυθμό της ανάπτυξής της: την απουσία ταλαντούχων ανθρώπων.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο: η απουσία ταλέντου
Το πιο κρίσιμο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεράσει η AI δεν είναι ούτε η τεχνολογία, ούτε η χρηματοδότηση, αλλά το ανθρώπινο δυναμικό. Αν και οι ελληνικές εταιρείες ανυπομονούν να υιοθετήσουν την AI, το 45% αναφέρει ότι δυσκολεύεται να βρει εγχώρια ταλέντα με τις απαραίτητες δεξιότητες. Αυτό δημιουργεί μια premium αγορά για τους ειδικούς των ψηφιακών δεξιοτήτων και ένα σημαντικό εμπόδιο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που προσπαθούν να υλοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους στο ψηφιακό τοπίο. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος απαιτεί συνεχή, στοχευμένα προγράμματα βελτίωσης δεξιοτήτων ώστε να χτιστεί ένα ισχυρό εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό.
Η ασταμάτητη ροή
Παρ’ όλα αυτά, η διευρυμένη θέληση για εξέλιξη δίνει τεράστιες ελπίδες. Ένα εντυπωσιακό ποσοστό της τάξης του 80% των ελληνικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων δείχνει έτοιμο να ασπαστεί τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Αυτό δείχνει πως η δέσμευση απέναντι στην AI δεν είναι μια τάση που ήρθε και θα παρέρθει, αλλά μια συστημική, στρατηγική δέσμευση για το χτίσιμο μιας πιο ανταγωνιστικής και ανθεκτικής εθνικής οικονομίας. Η ανάγκη για ένα υποστηρικτικό, φιλικό προς τις καινοτομίες θεσμικό πλαίσιο είναι καίριας σημασίας για να μετατραπεί αυτή η πρόθεση σε στρατηγική δράση.
Η νέα εποχή του ελληνισμού
Η AI αναδιαμορφώνει το πρόσωπο της ελληνικής οικονομίας. Οι δομικοί μετασχηματισμοί είναι αναμφισβήτητοι: ο τουρισμός γίνεται πιο έξυπνος, η γεωργία πιο ευέλικτη και το κράτος πιο γρήγορο.
Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που δημιουργεί αυτή η τάση θα κάνει πάταγο. Το ερώτημα για τους ηγέτες των επιχειρήσεων και για τους νομοθέτες είναι ξεκάθαρο: θα μπορέσουν οι παραδοσιακοί ελληνικοί τομείς να ασπαστούν την απαραίτητη επένδυση σε εξοπλισμό και ικανότητες αρκετά γρήγορα ώστε να οδηγήσουν τον ευρωπαϊκό Νότο στην ψηφιακή δεκαετία, ή θα αφήσουν την κεκτημένη ταχύτητα που απόκτησαν να διακοπεί;
