Με ορίζοντα την πρόβλεψη ότι ο παγκόσμιος τουρισμός θα αγγίξει τα 30 δισεκατομμύρια ταξίδια και τα 16 τρισεκατομμύρια δολάρια σε συνεισφορά στο παγκόσμιο ΑΕΠ έως το 2034, μία διεθνής συμμαχία ηγετών παρουσίασε τις «Αρχές για τον Μετασχηματιστικό Τουρισμό» (Principles for Transformative Tourism). Η πρωτοβουλία, υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και με την υποστήριξη του Υπουργείου Τουρισμού του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας, εισάγει ένα διεπιστημονικό πλαίσιο με στόχο την αξιοποίηση του κλάδου ως «καθαρά θετική δύναμη» για την κοινωνία και το περιβάλλον. Η ανακοίνωση, που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του UN Tourism και του συνεδρίου TOURISE στη Σαουδική Αραβία, στοχεύει στην καθοδήγηση της εξέλιξης του τομέα από ένα μοντέλο «ανάπτυξης βάσει επέκτασης» σε μια εποχή «αναγεννητικής, συμπεριληπτικής ευημερίας».
Ο Børge Brende, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, τόνισε τον χαρακτήρα της πρωτοβουλίας, δηλώνοντας: «Δεν πρόκειται για τη διατήρηση του τουρισμού ως έχει, αλλά για τον επανασχεδιασμό του για τον επόμενο αιώνα». Προσέθεσε ότι οι αρχές παρέχουν ένα «προσχέδιο» για τη μετατροπή του τουρισμού στον «πρώτο πραγματικά αναγεννητικό παγκόσμιο τομέα». Ο Υπουργός Τουρισμού της Σαουδικής Αραβίας, Ahmed Al-Khateeb, σημείωσε πως οι αρχές «αποτυπώνουν το πνεύμα του μετασχηματισμού που χρειάζεται ο τομέας μας», εστιάζοντας στην ανάγκη επένδυσης σε ένα «έτοιμο για το μέλλον εργατικό δυναμικό», στην ανάπτυξη υποδομών «κοινού οφέλους» και στην υπεύθυνη αξιοποίηση της τεχνολογίας.
Η πρωτοβουλία επαναπροσδιορίζει τον τουρισμό όχι ως μια σειρά κατακερματισμένων βιομηχανιών, αλλά ως ένα ενοποιημένο «οικοσύστημα» ή «τομέα των τομέων». Ο συνασπισμός που υποστηρίζει το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει ηγέτες από τη φιλοξενία, τις αερομεταφορές, τον χρηματοπιστωτικό τομέα, την τεχνολογία, τις υποδομές και τον τομέα των ακινήτων. Ο Luis Maroto, Πρόεδρος και CEO της Amadeus, σχολίασε σχετικά: «Συνεργαζόμενοι και αξιοποιώντας την τεχνολογία, μπορούμε να μετασχηματιστούμε και να δημιουργήσουμε μια πιο συνδεδεμένη, βιώσιμη και επικεντρωμένη στον ταξιδιώτη εμπειρία». Αυτή η συστημική προσέγγιση θεωρείται απαραίτητη για τον συντονισμό της παγκόσμιας δράσης και τη θέσπιση μετρήσιμων προτύπων αντικτύπου, από το στάδιο της επένδυσης στις υποδομές μέχρι την εμπειρία του επισκέπτη.
Οι δέκα αρχές που παρουσιάστηκαν θέτουν τον νέο παγκόσμιο οδικό χάρτη. Κεντρικοί άξονες είναι η ευθυγράμμιση των ευκαιριών της αγοράς με τις τοπικές δυνάμεις και αξίες, η ενδυνάμωση των τοπικών επιχειρήσεων και οικονομιών –δεδομένου ότι οι ΜΜΕ αποτελούν το 80% του κλάδου– και η επένδυση σε ένα εξειδικευμένο και ανθεκτικό εργατικό δυναμικό. Οι αρχές δίνουν επίσης έμφαση στην ανάπτυξη υποδομών που εξυπηρετούν τόσο τους επισκέπτες όσο και τις τοπικές κοινότητες, και στην κρίσιμη ανάγκη εξισορρόπησης της ζήτησης με την τοπική φέρουσα ικανότητα. Παράλληλα, προωθούν την υπεράσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την αναζωογόνηση των φυσικών οικοσυστημάτων, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε κρίσεις και την υπεύθυνη διαχείριση δεδομένων και τεχνολογίας.
Την πρωτοβουλία συνοδεύει η δημοσίευση μιας λευκής βίβλου, με τίτλο «Beyond Tourism: Coordinated Pathways to Inclusive Prosperity», η οποία εκπονήθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία Kearney. Η έκθεση τεκμηριώνει την ανάγκη για «συστηματική ενορχήστρωση του οικοσυστήματος», υποστηρίζοντας ότι η προηγούμενη εξάρτηση από μεμονωμένους φορείς αποδείχθηκε ανεπαρκής. Ο Bob Willen, Global Managing Partner της Kearney, ανέφερε χαρακτηριστικά: «το επόμενο κεφάλαιο του τουρισμού θα γραφτεί μέσω του συντονισμού, όχι του ανταγωνισμού». Σύμφωνα με τον ίδιο, τα δεδομένα αποδεικνύουν ότι όταν κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και κοινότητες ευθυγραμμίζονται, ο τουρισμός μετατρέπεται σε «ισχυρό κινητήρα για συμπεριληπτική ευημερία και ανθεκτικότητα».
Η έκθεση αναλύει συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου αυτή η συντονισμένη προσέγγιση απέδωσε μετρήσιμα αποτελέσματα. Η Πορτογαλία κατάφερε να διπλασιάσει τα τουριστικά της έσοδα, μειώνοντας ταυτόχρονα τη γεωγραφική συγκέντρωση των επισκεπτών μακριά από τη Λισαβόνα και το Πόρτο, μέσω ολοκληρωμένου υπουργικού σχεδιασμού. Η Κόστα Ρίκα ανέστρεψε πλήρως την αποψίλωση των δασών ενώ ταυτόχρονα οικοδόμησε μια τουριστική οικονομία 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Άλλα παραδείγματα περιλαμβάνουν τη Νέα Ζηλανδία, η οποία δημιούργησε έσοδα άνω των 500 εκατομμυρίων δολαρίων Νέας Ζηλανδίας για τη διατήρηση της φύσης μέσω τελών επισκεπτών, και τη Σιγκαπούρη, που διατήρησε την ανταγωνιστικότητά της παράλληλα με την εξασφάλιση υψηλών δεικτών ποιότητας ζωής για τους κατοίκους της.
Η οικονομική σημασία του κλάδου υπογραμμίζεται από το γεγονός ότι, σύμφωνα με την έρευνα, για κάθε 1 δολάριο σε ΑΕΠ που παράγεται απευθείας από τον τουρισμό, δημιουργούνται περισσότερα από 2 δολάρια σε έμμεσο και επαγόμενο ΑΕΠ παγκοσμίως. Ωστόσο, η αναγκαιότητα του μετασχηματισμού καθίσταται επιτακτική λόγω των εντεινόμενων προκλήσεων. Παρά την πρόβλεψη για δημιουργία άνω των 100 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας έως το 2034, ο κλάδος αντιμετωπίζει αυξανόμενες τριβές μεταξύ επισκεπτών και κατοίκων σε δημοφιλείς προορισμούς. Ταυτόχρονα, το 2023, ο τομέας συνέβαλε σχεδόν στο 7% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στο 6% της χρήσης νερού και άνω του 11% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η πανδημία COVID-19, η οποία προκάλεσε απώλειες σχεδόν 4,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στο ΑΕΠ του κλάδου το 2020, κατέδειξε το υψηλό κόστος της «μη συντονισμένης δράσης» (uncoordinated action).
Περισσότεροι από 20 κορυφαίοι οργανισμοί και υπουργεία έχουν ήδη δεσμευτεί να προωθήσουν τις αρχές. Ο συνασπισμός σχεδιάζει να προσδιορίσει «περιφερειακά έργα επίδειξης» έως το 2026, με ορίζοντα την Ετήσια Συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ το 2026 στο Νταβός-Κλόστερς.
