Βρισκόμαστε στον Σεπτέμβριο του 1959. Ο Νικίτα Χρουστσόφ, ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, επισκέπτεται τις Ηνωμένες Πολιτείες, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας των δύο πλευρών για αποκλιμάκωση των εντάσεων του Ψυχρού Πολέμου. Η επίσκεψή του, που διαρκεί 13 ημέρες, αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τον δυτικό κόσμο να έρθει σε επαφή με έναν Σοβιετικό ηγέτη, σε μια περίοδο που οι δύο υπερδυνάμεις βρίσκονται σε αντιπαράθεση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας, θα λάβει χώρα ένα γεύμα που θα περάσει στην ιστορία – και που εμπλέκει έναν Έλληνα: τον Σπύρο Σκούρα, πρόεδρο της 20th Century Fox.
Από το Σκουροχώρι στο Χόλιγουντ
Ο Σπύρος Σκούρας, γεννημένος το 1893 στο Σκουροχώρι της Ηλείας, μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1910, σε ηλικία μόλις 17 ετών. Όπως πολλοί Έλληνες της εποχής, εγκαταλείπει την πατρίδα του αναζητώντας μια καλύτερη ζωή στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και την Αμερική. Η ζωή για τους μετανάστες εκείνη την εποχή ήταν σκληρή και γεμάτη προκλήσεις. Ο Σκούρας ξεκινά από το μηδέν, εργαζόμενος ως σερβιτόρος και μπάρμαν. Παρά τις δυσκολίες, επιδεικνύει εργατικότητα και διορατικότητα, χαρακτηριστικά που θα τον οδηγήσουν στην κορυφή της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Το 1914, μαζί με τα δύο αδέλφια του, Κάρολο και Γιώργο, συγκεντρώνουν τις οικονομίες τους και ανοίγουν τον πρώτο τους κινηματογράφο στο Σεντ Λούις, τον οποίο ονομάζουν «Olympia». Εκείνη την εποχή, το σινεμά ήταν μια ανερχόμενη μορφή ψυχαγωγίας και η επένδυσή τους αποδεικνύεται εξαιρετικά επιτυχημένη. Τα αδέλφια Σκούρα σύντομα επεκτείνονται και αποκτούν τον έλεγχο της μεγαλύτερης αλυσίδας κινηματογράφων της πόλης, κάτι που τους καθιστά σημαντικούς παίκτες στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία της ψυχαγωγίας. Μέχρι το 1926, έχουν ιδρύσει την Skouras Brothers Enterprises και ελέγχουν όλες, σχεδόν, τις κινηματογραφικές αίθουσες στο Σεντ Λούις.
Ο Σκούρας, όμως, δεν σταματά εκεί. Το 1942 γίνεται πρόεδρος της 20th Century Fox, μιας από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές εταιρείες του Χόλιγουντ – και σημερινή θυγατρική της Disney. Εκεί, προωθεί καινοτομίες που αλλάζουν την κινηματογραφική εμπειρία, όπως η υιοθέτηση του συστήματος CinemaScope, το οποίο επιτρέπει τη δημιουργία ταινιών με ευρύτερη και καλύτερη ποιότητα εικόνας. Αυτή η καινοτομία δίνει νέα ώθηση στο σινεμά, την ώρα που η τηλεόραση κερδίζει έδαφος στις προτιμήσεις του κοινού.
Η ιστορική συνάντηση με τον Χρουστσόφ στο Χόλιγουντ
Το γεύμα στο Χόλιγουντ, όπου συναντώνται ο Χρουστσόφ και ο Σκούρας, διοργανώνεται ως μέρος της περιοδείας του Σοβιετικού ηγέτη στις ΗΠΑ – η οποία είχε και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες στάσεις. Παρόντες στο γεύμα είναι μερικές από τις μεγαλύτερες διασημότητες της εποχής, όπως η Μέριλιν Μονρόε, ο Φρανκ Σινάτρα και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ. Όλοι περιμένουν με αγωνία τις συζητήσεις που θα ακολουθήσουν. Ωστόσο, τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως αναμενόταν, βάσει προγράμματος.
Μία από τις δραστηριότητες που είχε προγραμματιστεί για τον Χρουστσόφ ήταν η επίσκεψη του στη Disneyland, η οποία όμως ακυρώνεται για λόγους ασφαλείας. Η εξέλιξη αυτή δεν αρέσει καθόλου στον Σοβιετικό ηγέτη. Αμέσως, με έντονο ύφος, σχολιάζει: «τι συμβαίνει; Έχουν εκτοξευτήρες πυραύλων εκεί; Υπάρχει επιδημία χολέρας ή κάτι τέτοιο; Ή μήπως έχουν πάρει τον έλεγχο γκάνγκστερ;». Το κοινό γελάει, αλλά ο Χρουστσόφ είναι εμφανώς δυσαρεστημένος, προσθέτοντας: «για μένα, μια τέτοια κατάσταση είναι αδιανόητη». Ναι, ο Χρουστσόφ ήθελε πολύ να επισκεφτεί την Disneyland.
Μετά την αρχική αμηχανία, η συζήτηση μεταφέρεται σε πιο σοβαρά θέματα. Ο Χρουστσόφ και ο Σκούρας αρχίζουν μια έντονη ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό. Ο Σκούρας, ο οποίος μιλά με έντονη ελληνική προφορά -ο κωμικός Bob Hope συχνά έλεγε πως «ο Σπύρος μιλάει αγγλικά σαν να πρόκειται να έρθει στην Αμερική την επόμενη εβδομάδα»- παρουσιάζει την προσωπική του ιστορία ως παράδειγμα των δυνατοτήτων που προσφέρει το αμερικανικό σύστημα. «Σας παρακαλώ να κοιτάξετε εμένα». «Με τους δύο αδελφούς μου, ήρθα σε αυτή τη χώρα. Χάρη στο αμερικανικό σύστημα ίσων ευκαιριών, είμαι τώρα πρόεδρος της 20th Century Fox».
Ο Χρουστσόφ, με το γνωστό του ύφος και με μια δόση θεατρικότητας, απαντά: «εγώ ξεκίνησα να δουλεύω μόλις έμαθα να περπατάω. Σήμερα είμαι πρωθυπουργός της μεγάλης σοβιετικής πολιτείας». Συνεχίζοντας, εξηγεί ότι στη Σοβιετική Ένωση κανένας δεν κατέχει τίποτα πέρα από τα ρούχα του, καθώς όλα ανήκουν στον λαό. Ο Σκούρας, με χιούμορ, σημειώνει πως «είναι το μεγαλύτερο μονοπώλιο που γνώρισε ποτέ ο κόσμος», αναφερόμενος στη Σοβιετική Ένωση, προκαλώντας γέλια στο κοινό των διασήμων που παρακολουθεί.
Ο Σκούρας υποστηρίζει ότι το αμερικανικό σύστημα επιτρέπει σε κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την κοινωνική του θέση, να πετύχει μέσα από τη σκληρή δουλειά. Η δική του ιστορία αποτελεί την απόδειξη αυτού του ισχυρισμού. Αναφέρεται, επίσης, στη σημασία της ελεύθερης αγοράς, υπογραμμίζοντας ότι το καπιταλιστικό σύστημα δημιουργεί ευκαιρίες για όλους. Από την άλλη πλευρά, ο Χρουστσόφ υπερασπίζεται τη σημασία της ισότητας και της συλλογικής ιδιοκτησίας, τονίζοντας ότι το σοβιετικό σύστημα εξασφαλίζει πως κανείς δεν θα ζήσει στη φτώχεια, αφού όλα ανήκουν στον λαό.
Μετά τη συνάντηση, ο Χρουστσόφ συνεχίζει την περιοδεία του. Συναντά τον Αμερικανό Πρόεδρο Αϊζενχάουερ, στο Camp David, όπου συμφωνούν να συνεχίσουν τις διπλωματικές προσπάθειες. Σχεδιάζεται, μάλιστα, μια επίσκεψη του Αϊζενχάουερ στη Σοβιετική Ένωση το 1960. Ωστόσο, τα γεγονότα του επόμενου έτους θα ανατρέψουν τις ελπίδες για αποκλιμάκωση. Τον Μάιο του 1960, ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος U-2 καταρρίπτεται πάνω από τη Σοβιετική Ένωση, προκαλώντας σοβαρή διπλωματική κρίση. Ο πιλότος, Φράνσις Γκάρι Πάουερς, συλλαμβάνεται και η προγραμματισμένη επίσκεψη του Αϊζενχάουερ στη Μόσχα ακυρώνεται. Η υπόθεση κλιμακώνει περαιτέρω τις εντάσεις.
Το τέλος μιας εποχής
Ο Σπύρος Σκούρας, παρά τις πολιτικές διαμάχες και τις προκλήσεις της εποχής, συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κινηματογραφική βιομηχανία μέχρι το 1962. Εκείνη τη χρονιά, αναγκάζεται να παραιτηθεί από την προεδρία της 20th Century Fox, έπειτα από την τεράστια οικονομική αποτυχία της ταινίας «Κλεοπάτρα». Η παραγωγή, με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, κοστίζει περισσότερα από ό,τι είχε προϋπολογιστεί και οδηγεί την εταιρεία σε μεγάλες απώλειες.
Όμως, η αποχώρησή του από την κινηματογραφική βιομηχανία, δεν σηματοδοτεί το τέλος της επιχειρηματικής του καριέρας. Στρέφεται στη ναυτιλία, έναν τομέα στον οποίο οι Έλληνες διαπρέπουν ήδη από τον 19ο αιώνα. Ο Σκούρας ιδρύει την Prudential Lines, μια από τις πιο επιτυχημένες ναυτιλιακές εταιρείες της εποχής, και παραμένει ενεργός μέχρι το τέλος της ζωής του. Πεθαίνει το 1971, αφήνοντας πίσω του μια σημαντική κληρονομιά τόσο στον κόσμο του κινηματογράφου όσο και στη ναυτιλία.
Ο Νικίτα Χρουστσόφ απομακρύνεται από την ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης το 1964, μετά από εσωτερικές πιέσεις και πολιτικές διαφωνίες εντός του Κομμουνιστικού Κόμματος. Οι μεταρρυθμίσεις που προώθησε, ειδικά στον οικονομικό τομέα, προκάλεσαν μεγάλη αντίσταση, και τελικά αναγκάζεται να παραιτηθεί. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα περνάει μακριά από τη δημόσια ζωή, γράφοντας τα απομνημονεύματά του. Πεθαίνει το 1971, την ίδια χρονιά με τον Σπύρο Σκούρα. Δεν θα επισκεφτεί ποτέ την Disneyland.
