Σε κρίσιμο σημείο βρίσκεται η υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, σύμφωνα με τη μελέτη 7 Ημέρες Οικονομία της Eurobank. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε μια έκθεση που αναλύει την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και την πρόοδο των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων στα Εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μελέτη τονίζει ότι η Ελλάδα, αναλογικά με το μέγεθος της οικονομίας της, είναι ο μεγαλύτερος δικαιούχος του Ταμείου, με τους ευρωπαϊκούς πόρους να αντιστοιχούν στο 20% του ΑΕΠ της το 2021. Αυτοί οι πόροι είναι κρίσιμοι για την συνέχιση της οικονομικής ανάπτυξης που έχει καταγράψει η χώρα τα τελευταία χρόνια, ενώ η επιτυχία του σχεδίου «Ελλάδα 2.0» θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη μακροπρόθεσμη οικονομική πορεία της χώρας.
Η μελέτη της Eurobank επισημαίνει ότι η εφαρμογή των ΕΣΑΑ είναι καίριας σημασίας όχι μόνο για την επιτυχή απορρόφηση των πόρων του ΤΑΑ, αλλά και για τον επαναπροσδιορισμό των μελλοντικών προγραμμάτων συνοχής, όπως τα ΕΣΠΑ, από τα οποία η Ελλάδα είναι ένας από τους μεγαλύτερους δικαιούχους. Οι πόροι του ΕΣΠΑ για την προγραμματική περίοδο 2021-2027 αντιστοιχούν στο 11,8% του ΑΕΠ της χώρας για το 2021. Παρά τη σημειωμένη πρόοδο, η μελέτη αναγνωρίζει σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων του ΤΑΑ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λόγω των πολυπλοκοτήτων στις νομικές, οικονομικές και διοικητικές διαδικασίες, αλλά και λόγω του πληθωριστικού κύματος που αύξησε τα κόστη. Η Ελλάδα, όμως, αντιμετωπίζει και επιπρόσθετες προκλήσεις, λόγω της καινοτομίας του ΤΑΑ, που εφαρμόζεται για πρώτη φορά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν δυσκολίες στην κατανόηση και εφαρμογή των τεχνικών και νομικών λεπτομερειών.
Σύμφωνα με τη μελέτη 7 Ημέρες Οικονομία της Eurobank, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προχωρήσει σε αναθεώρηση των ΕΣΑΑ, προσαρμόζοντας τα χρονοδιαγράμματα και τα ενταγμένα έργα. Αρχικά, μόνο επτά χώρες είχαν υποβάλει αίτημα για το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ, αλλά το 2023, πέντε επιπλέον χώρες ζήτησαν δάνεια, με την Ελλάδα να αυξάνει την κατανομή της κατά 5 δισεκ. ευρώ, φτάνοντας συνολικά τα 17,7 δισεκ. ευρώ. Παρόλα αυτά, το ΕΕΣ προειδοποιεί ότι εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι καθυστερήσεων, κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας των κανονισμών και της έλλειψης εμπειρίας στις διαδικασίες που απαιτούνται για την υλοποίηση των έργων.
Η μελέτη της Eurobank αναφέρει επίσης ότι, παρά τις καθυστερήσεις, η Ελλάδα έχει επιτύχει ικανοποιητική πρόοδο στην απορρόφηση των πόρων του ΤΑΑ, με το 47,9% των κονδυλίων να έχει ήδη εκταμιευτεί, τοποθετώντας την στην έκτη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, η χώρα έχει λάβει 17,2 δισεκ. ευρώ από το συνολικό πακέτο των 36 δισεκ., με 7,6 δισεκ. ευρώ από επιχορηγήσεις και 9,6 δισεκ. ευρώ από δάνεια. Παρ’ όλα αυτά, η πρόοδος στην εκταμίευση των πόρων δεν συνδέεται απαραίτητα με την ουσιαστική πρόοδο των έργων που χρηματοδοτούνται, καθώς η εκταμίευση των δόσεων βασίζεται στην επίτευξη οροσήμων και στόχων, οι οποίοι μπορεί να μην αντικατοπτρίζουν άμεσα την πρόοδο των έργων.
Η μελέτη επισημαίνει ότι ένας πιο αξιόπιστος δείκτης για την παρακολούθηση της προόδου των έργων είναι το ποσοστό των επιτευχθέντων οροσήμων και στόχων. Σύμφωνα με την έκθεση του ΕΕΣ, η Ελλάδα έχει επιτύχει το 26% των στόχων της, κατατάσσοντάς την στην 11η θέση μεταξύ των 27 χωρών-μελών, με την επίδοσή της να υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, η πορεία υλοποίησης του «Ελλάδα 2.0» αναμένεται να γίνει πιο απαιτητική στο εξής. Η μελέτη 7 Ημέρες Οικονομία της Eurobank αναφέρει ότι το νέο ΕΣΑΑ που υπέβαλε η Ελλάδα το 2023 είναι πιο απαιτητικό από το αρχικό, καθώς το 95% των επενδύσεων και το 60% των μεταρρυθμίσεων προγραμματίζονται να ολοκληρωθούν το δεύτερο μισό της περιόδου, μέχρι το 2026.
Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να εντατικοποιήσει τις προσπάθειές της, δεδομένου ότι οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις που πρόκειται να υλοποιηθούν είναι οι πιο κρίσιμες για την οικονομία και παράλληλα οι πιο σύνθετες. Κατά την πρώτη τριετία, η πρόοδος αφορούσε κυρίως τη νομοθετική προετοιμασία και τη διαμόρφωση στρατηγικών σχεδίων, ενώ κατά την τριετία 2024-2026, η έμφαση θα δοθεί στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και στην ολοκλήρωση των έργων, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη.
Η μελέτη της Eurobank υπογραμμίζει ότι αυτό που τελικά θα καθορίσει την επιτυχία του ΤΑΑ και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας είναι η ουσιαστική υλοποίηση των επενδύσεων και η απρόσκοπτη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Τράπεζας της Ελλάδος, λιγότερο από το ένα τέταρτο των δανείων που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα από το ΤΑΑ έχει φτάσει στους τελικούς αποδέκτες, κυρίως λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων, ενώ η απορρόφηση των επιχορηγήσεων κινείται σε υψηλότερα επίπεδα, με το 45% των κονδυλίων να έχει ήδη χρησιμοποιηθεί. Η Ελλάδα, συνεπώς, βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, καθώς η επιτυχής ολοκλήρωση του σχεδίου «Ελλάδα 2.0» θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την μελλοντική πορεία της οικονομίας, ειδικά σε ένα περιβάλλον όπου οι μελλοντικές ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις είναι αβέβαιες.
