Η Κομισιόν παρουσίασε την ενδιάμεση αξιολόγηση του InvestEU, του εμβληματικού επενδυτικού προγράμματος της ΕΕ, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει την πρόσβαση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, διαπιστώνεται ότι στα μισά της διάρκειάς του, το InvestEU έχει ήδη κινητοποιήσει 218 δισ. ευρώ σε πρόσθετες επενδύσεις, με το 90% της εγγύησης της ΕΕ να έχει κατανεμηθεί. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει τρία στοιχεία: το Ταμείο InvestEU, την Πύλη InvestEU και τον Συμβουλευτικό Κόμβο InvestEU.
Η ενδιάμεση αξιολόγηση επιβεβαιώνει τον καθοριστικό ρόλο του Προγράμματος στη γεφύρωση των επενδυτικών κενών σε στρατηγικές προτεραιότητες πολιτικής και στην κινητοποίηση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων. Όπως αναφέρεται, το InvestEU έχει προσφέρει ισχυρή υποστήριξη στην οικονομία της ΕΕ μέσω ενός ευρέος φάσματος χρηματοδοτικών και συμβουλευτικών λύσεων σε όλους τους κύριους τομείς πολιτικής, όπως οι επενδύσεις στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, τη βιομηχανική καθαρή παραγωγή και την ανταγωνιστικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Έχει επίσης επιδείξει ευελιξία στην αντιμετώπιση διαφόρων κρίσεων, καλύπτοντας αναδυόμενες πολιτικές προτεραιότητες και επενδυτικές ανάγκες.
Το InvestEU, το οποίο ξεκίνησε το 2021, ενοποιεί 14 χρηματοδοτικά μέσα και συμβουλευτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ που προηγουμένως ήταν υπό ανεξάρτητη διαχείριση, σε ένα ενιαίο, συνεκτικό πρόγραμμα με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των επενδύσεων, της καινοτομίας και της δημιουργίας θέσεων εργασίας στην Ευρώπη. Μέχρι το 2028, επιδιώκει να ενεργοποιήσει περισσότερα από 372 δισ. ευρώ σε πρόσθετες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, χρησιμοποιώντας εγγύηση προϋπολογισμού της ΕΕ ύψους 26,2 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της πράσινης, ψηφιακής και κοινωνικής μετάβασης. Αυτή η εγγύηση υποστηρίζει τις επενδύσεις εταίρων του InvestEU, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλες διεθνείς και εθνικές δημόσιες τράπεζες, αυξάνοντας την ικανότητά τους να αναλαμβάνουν κίνδυνο.
Η υλοποίηση του Προγράμματος βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, καθώς το 90% της διαθέσιμης εγγύησης της ΕΕ έχει κατανεμηθεί σε 16 εταίρους υλοποίησης, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και εθνικές τράπεζες και ιδρύματα. Σχεδόν το 80% της κατανεμημένης εγγύησης έχει ήδη εγκριθεί, ωστόσο η αξιολόγηση διαπιστώνει ότι ο διαθέσιμος προϋπολογισμός είναι ανεπαρκής σε σχέση με την υψηλή ζήτηση της αγοράς και τις σημαντικές επενδυτικές ανάγκες, καθιστώντας αναγκαία την ενίσχυση του προϋπολογισμού.
Το InvestEU έχει ήδη σημαντική επίδραση στην κινητοποίηση επενδύσεων, καθώς μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023 αναμένεται να έχει κινητοποιήσει περίπου 218 δισ. ευρώ σε επενδύσεις, εκ των οποίων το 65% από ιδιωτικούς πόρους, με αναμενόμενο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα 14,76. Το Πρόγραμμα προσφέρει σαφή προστιθέμενη αξία, με την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ να εμφανίζει υψηλή πρόσθετη αξία. Οι εταίροι υλοποίησης του InvestEU μπορούν να συνεργαστούν με αντισυμβαλλόμενους υψηλότερου κινδύνου, να αναπτύξουν χρηματοοικονομικά προϊόντα ή όρους υψηλότερου κινδύνου και να χρηματοδοτήσουν δραστηριότητες με εγγενώς υψηλότερο κίνδυνο. Αυτό επιτρέπει επενδύσεις που δεν θα μπορούσαν διαφορετικά να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από την αγορά με εύλογους όρους, επιτρέποντας στο InvestEU να καλύπτει σημαντικές επενδυτικές ανάγκες και απαιτήσεις της αγοράς, όπως η υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόμων τεχνολογιών και πρωτοποριακών νεοφυών επιχειρήσεων.
Το InvestEU συμβάλλει, επίσης, όπως σημειώνεται, στη δημιουργία και διαμόρφωση νέων αγορών, επενδύοντας σε αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το διάστημα, οι ημιαγωγοί, η μπλε οικονομία και οι κβαντικοί υπολογιστές, καθώς και στις ευρωπαϊκές startups. Το Πρόγραμμα πρωτοπορεί σε νέα χρηματοοικονομικά προϊόντα στην αγορά, όπως τα μετοχικά και δανειακά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων εγγυήσεων για βιώσιμες ΜμΕ, καθαρές βιομηχανίες και προσιτή στέγαση. Με τον τρόπο αυτό, δεν υποστηρίζει μόνο τις άμεσες επενδυτικές ανάγκες, αλλά θέτει και τα θεμέλια για τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Για παράδειγμα, έχει αυξήσει την υποστήριξή προς τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ευθυγραμμιζόμενο με στρατηγικές πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως το Σχέδιο Δράσης για την Αιολική Ενέργεια στην Ευρώπη, ο Νόμος για τη Βιομηχανία Μηδενικών Εκπομπών και ο Νόμος για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες.
Η προσέγγιση του InvestEU, η οποία βασίζεται στην αγορά και υλοποιείται με έμμεση διαχείριση σε όλα τα κράτη μέλη και σε τρίτες χώρες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, επιτρέπει την αντιμετώπιση των πολιτικών προτεραιοτήτων της ΕΕ, ενώ ευθυγραμμίζει τα συμφέροντα των εταίρων υλοποίησης και αξιοποιεί τη χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα. Το Πρόγραμμα έχει επιδείξει ευελιξία στην κάλυψη αναδυόμενων πολιτικών προτεραιοτήτων και επενδυτικών αναγκών, αξιοποιώντας δημόσιους πόρους για τη μείωση των κινδύνων και την κινητοποίηση επενδύσεων για ΜμΕ, καινοτομία, ψηφιοποίηση, βιώσιμες υποδομές και κοινωνικούς τομείς.
Ο Κανονισμός InvestEU απαιτεί από την Επιτροπή να παρέχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μια ενδιάμεση αξιολόγηση για την εφαρμογή του Προγράμματος. Αυτή η αξιολόγηση καλύπτει αποτελέσματα έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Θα ακολουθήσει η τελική αξιολόγηση στο τέλος της υλοποίησης του Προγράμματος, η οποία πρέπει να παραδοθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2031.
