Η Κίνα ανέστειλε την εξαγωγή μιας σειράς κρίσιμων σπανίων γαιών και μαγνητών, προκαλώντας αναστάτωση στην παγκόσμια βιομηχανική και τεχνολογική αλυσίδα εφοδιασμού. Οι περιορισμοί επηρεάζουν άμεσα τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η αεροδιαστημική, οι ημιαγωγοί, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και η αμυντική βιομηχανία.
Η απόφαση, η οποία ερμηνεύεται ως απάντηση στην αύξηση των αμερικανικών δασμών που ξεκίνησε στις 2 Απριλίου από την κυβέρνηση Τραμπ, τέθηκε σε εφαρμογή στις 4 Απριλίου. Περιλαμβάνει την επιβολή ελέγχων στις εξαγωγές έξι βαρέων σπανίων γαιών –οι οποίες εξευγενίζονται αποκλειστικά στην Κίνα– καθώς και σε μαγνήτες σπανίων γαιών, των οποίων η παγκόσμια παραγωγή καλύπτεται κατά 90% από τη χώρα.
Η εξαγωγή των συγκεκριμένων προϊόντων θα επιτρέπεται πλέον μόνο με την έκδοση ειδικής άδειας από τις κινεζικές αρχές. Ωστόσο, το σχετικό σύστημα αδειοδότησης δεν έχει ακόμη τεθεί πλήρως σε λειτουργία, γεγονός που έχει προκαλέσει αβεβαιότητα σε εταιρείες διεθνώς. Σύμφωνα με την American Elements, η αναμονή για τις άδειες ενδέχεται να διαρκέσει έως και 45 ημέρες.
Οι συνέπειες μιας παρατεταμένης καθυστέρησης είναι σημαντικές. Οι μαγνήτες σπανίων γαιών είναι απαραίτητοι για την κατασκευή ηλεκτρικών κινητήρων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα, drones, ρομποτικά συστήματα, πυραύλους και διαστημικά σκάφη. Επιπλέον, αξιοποιούνται σε πυκνωτές για επεξεργαστές, συσκευές τεχνητής νοημοσύνης, smartphones, κινητήρες jet, λέιζερ και προβολείς.
Η εξάρτηση από την Κίνα είναι καθολική. Μέχρι το 2023, η χώρα παρήγαγε το 99% των βαρέων σπανίων γαιών παγκοσμίως, με μόνη εξαίρεση ένα διυλιστήριο στο Βιετνάμ, το οποίο ωστόσο παραμένει κλειστό εδώ και έναν χρόνο λόγω φορολογικής διαμάχης. Η Κίνα παράγει επίσης το 90% των περίπου 200.000 τόνων μαγνητών που καταναλώνονται διεθνώς κάθε χρόνο.
Ορισμένες ιαπωνικές εταιρείες, έχοντας διδαχθεί από το επταήμερο εμπάργκο του 2010, διατηρούν αποθέματα που ξεπερνούν το ένα έτος. Ωστόσο, πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις, επικαλούμενες το υψηλό κόστος, διαθέτουν ελάχιστα ή καθόλου αποθέματα. Το οξείδιο του δυσπροσίου, ένα από τα ελεγχόμενα μέταλλα, βρίσκεται σήμερα στα 204 δολάρια ανά κιλό στη Σαγκάη, με την τιμή του να είναι υψηλότερη στις αγορές εκτός Κίνας.
Η MP Materials, που διαχειρίζεται το μοναδικό ενεργό ορυχείο σπανίων γαιών στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε πως σχεδιάζει να ξεκινήσει παραγωγή μαγνητών στο Τέξας μέχρι το τέλος του έτους. Παράλληλα, ο τομέας άμυνας εκφράζει έντονη ανησυχία για τον κίνδυνο διακοπής των εφοδιασμών. Όπως σημειώνουν στελέχη της βιομηχανίας, οι τεχνολογίες drones και ρομποτικής βασίζονται σε αυτά τα υλικά και θεωρούνται κρίσιμες για τις μελλοντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Η εφαρμογή των νέων ελέγχων εξαγωγών παρουσιάζει διαφοροποιήσεις ανάλογα με το λιμάνι. Ορισμένα σημεία επιτρέπουν εξαγωγές μαγνητών που περιέχουν ελάχιστα ίχνη βαρέων σπανίων γαιών και δεν προορίζονται για τις ΗΠΑ. Άλλα απαιτούν εργαστηριακές αποδείξεις μηδενικής περιεκτικότητας πριν επιτρέψουν οποιαδήποτε αποστολή.
Η απόφαση της Κίνας επηρεάζει και άλλες χώρες, όπως η Ιαπωνία και η Γερμανία. Παράλληλα, το Πεκίνο διευρύνει τη λίστα αμερικανικών εταιρειών – κυρίως στρατιωτικών εργολάβων – με τις οποίες απαγορεύεται η συνεργασία κινεζικών επιχειρήσεων.
Το μεγαλύτερο μέρος των κινεζικών αποθεμάτων βαρέων σπανίων γαιών εντοπίζεται στην επαρχία Jiangxi, σε μια δασώδη κοιλάδα κοντά στο Longnan. Τα τοπικά ορυχεία τροφοδοτούν διυλιστήρια και εργοστάσια παραγωγής μαγνητών στο Ganzhou, όπου δραστηριοποιείται η JL Mag Rare-Earth Company. Η εταιρεία προμηθεύει κορυφαίους κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων, όπως η Tesla και η BYD, με μαγνήτες υψηλής απόδοσης.
Η κυβέρνηση της Κίνας είχε στο παρελθόν διακόψει την εξόρυξη στην περιοχή λόγω περιβαλλοντικής ρύπανσης, όμως ενδείξεις πρόσφατης δραστηριότητας υποδηλώνουν ότι η εξόρυξη έχει εν μέρει επανεκκινήσει. Η διαδικασία περιλαμβάνει την έγχυση ισχυρών χημικών σε τρύπες στην επιφάνεια του εδάφους, διαλύοντας τα μεταλλεύματα και επιτρέποντας την άντλησή τους για περαιτέρω επεξεργασία.
