Η τελευταία έκθεση Global Trade Outlook and Statistics της Γραμματείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) καταγράφει αυξημένη αβεβαιότητα στην παγκόσμια οικονομία, η οποία συνοδεύεται από επιδείνωση των προοπτικών για το διεθνές εμπόριο. Μετά από ισχυρή επίδοση το 2024, το παγκόσμιο εμπόριο αντιμετωπίζει προκλήσεις, εξαιτίας της αύξησης των δασμών και της εντεινόμενης αβεβαιότητας σχετικά με τις εμπορικές πολιτικές. Ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει κατά 0,2% το 2025, περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το επίπεδο στο οποίο θα βρισκόταν χωρίς τις πρόσφατες μεταβολές πολιτικής. Για το 2026, προβλέπεται ήπια ανάκαμψη κατά 2,5%.
Η πρόβλεψη διαφοροποιείται σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις στις αρχές του έτους, όταν αναμενόταν συνέχιση της ανάπτυξης του εμπορίου, σε συνάρτηση με ευνοϊκές μακροοικονομικές συνθήκες. Ορισμένοι καθοδικοί κίνδυνοι θα μπορούσαν να επιφέρουν περαιτέρω μείωση στο παγκόσμιο εμπόριο. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται το ενδεχόμενο εφαρμογής των προς το παρόν ανασταλμένων “ανταποδοτικών δασμών” από τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και η πιθανότητα εξάπλωσης της εμπορικής αβεβαιότητας και σε άλλες διμερείς ή πολυμερείς σχέσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η εφαρμογή ανταποδοτικών δασμών θα περιόριζε περαιτέρω την αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες.
Αντίστοιχα, η ευρύτερη διάχυση της αβεβαιότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόσθετη μείωση κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες. Σε συνδυασμό, οι εν λόγω κίνδυνοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν συνολική μείωση κατά 1,5% στον όγκο του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών το 2025. Η επίδραση των εμπορικών πολιτικών μεταβολών δεν είναι ομοιογενής ανά περιοχή. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, η Βόρεια Αμερική αναμένεται να μειώσει την παγκόσμια αύξηση του εμπορίου αγαθών κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες το 2025, οδηγώντας το συνολικό πρόσημο σε αρνητικά επίπεδα. Η Ασία και η Ευρώπη συνεχίζουν να έχουν θετική συμβολή, αν και μικρότερη σε σύγκριση με το βασικό σενάριο χαμηλών δασμών.
Η συμβολή της Ασίας εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο ήμισυ, φθάνοντας το 0,6%. Οι υπόλοιπες περιοχές – Αφρική, Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών (CIS), Μέση Ανατολή, Νότια και Κεντρική Αμερική και Καραϊβική – εξακολουθούν να συνεισφέρουν θετικά, αν και σε μικρότερο βαθμό. Καθοριστικός παράγοντας των παραπάνω είναι η αποσύνδεση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας, λόγω της επιβολής δασμών που υπερβαίνουν πλέον το 100%. Η ανακατάταξη στις εμπορικές ροές μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας ενδέχεται να οδηγήσει σε σημαντική εκτροπή του εμπορίου, εντείνοντας τον ανταγωνισμό σε άλλες αγορές. Οι εξαγωγές κινεζικών προϊόντων εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 4 έως 9% σε όλες τις περιοχές εκτός Βόρειας Αμερικής.
Οι εισαγωγές των ΗΠΑ από την Κίνα προβλέπεται να μειωθούν κυρίως στους τομείς των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, της ένδυσης και του ηλεκτρικού εξοπλισμού. Αυτή η εξέλιξη ενδέχεται να δημιουργήσει ευκαιρίες εξαγωγών για άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων λιγότερο ανεπτυγμένων οικονομιών. Το εμπόριο υπηρεσιών, παρότι δεν υπόκειται σε δασμούς, εκτιμάται ότι θα επηρεαστεί αρνητικά. Η μείωση της δραστηριότητας στο εμπόριο αγαθών προβλέπεται ότι θα μειώσει τη ζήτηση για συναφείς υπηρεσίες, όπως μεταφορές και logistics, ενώ η γενικευμένη αβεβαιότητα μπορεί να περιορίσει τις δαπάνες για ταξίδια και να επιβραδύνει υπηρεσίες που σχετίζονται με επενδύσεις.
Ως εκ τούτου, ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου υπηρεσιών προβλέπεται να αυξηθεί κατά 4% το 2025 και κατά 4,1% το 2026, επίπεδα αισθητά χαμηλότερα από τις αρχικές προβλέψεις (5,1% και 4,8% αντίστοιχα). Για πρώτη φορά, η έκθεση περιλαμβάνει ποσοτικές προβλέψεις για το εμπόριο εμπορικών υπηρεσιών, συμπληρώνοντας τις μακροχρόνιες εκτιμήσεις για το εμπόριο αγαθών. Το παγκόσμιο ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,2% το 2025 – 0,6 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το βασικό σενάριο – με ελαφρά ανάκαμψη στο 2,4% το 2026. Η μεγαλύτερη επίδραση καταγράφεται στη Βόρεια Αμερική (μείωση 1,6 μονάδων), ενώ μικρότερες επιβραδύνσεις προβλέπονται για την Ασία (0,4 μονάδες) και τη Νότια και Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική (0,2 μονάδες).
Αν και οι ανταποδοτικοί δασμοί από μόνοι τους εκτιμάται ότι θα έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στο παγκόσμιο ΑΕΠ, η ευρύτερη διάχυση της αβεβαιότητας γύρω από τις εμπορικές πολιτικές ενδέχεται να διπλασιάσει, σχεδόν, την απώλεια, οδηγώντας με μείωση κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το βασικό σενάριο. Το 2024 καταγράφηκε ισχυρή δυναμική στο εμπόριο. Ο όγκος του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών αυξήθηκε κατά 2,9%, ενώ το εμπόριο εμπορικών υπηρεσιών ενισχύθηκε κατά 6,8%. Με το παγκόσμιο ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 2,8% βάσει αγοραίων συναλλαγματικών ισοτιμιών, το 2024 αποτέλεσε το πρώτο έτος από το 2017 – εξαιρουμένης της περιόδου ανάκαμψης μετά την COVID-19 – στο οποίο η αύξηση του εμπορίου αγαθών ξεπέρασε εκείνη του ΑΕΠ.
Σε όρους αξίας, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 2% και διαμορφώθηκαν στα 24,43 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ενώ οι εξαγωγές υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 9%, φθάνοντας τα 8,69 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Παρά τις προκλήσεις της τρέχουσας συγκυρίας, η πορεία του παγκόσμιου εμπορίου δεν εξαρτάται από μεμονωμένες οικονομίες ή διμερείς σχέσεις. Η μελλοντική εξέλιξη θα διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό από τη στάση της διεθνούς κοινότητας. Το γεγονός ότι το 87% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών πραγματοποιείται εκτός Ηνωμένων Πολιτειών και ότι το διμερές εμπόριο ΗΠΑ–Κίνας αντιπροσωπεύει μόλις το 3% του συνόλου, υπογραμμίζει τη σημασία των λοιπών εμπορικών σχέσεων. Οι ανοικτές, προβλέψιμες και συνεργατικές εμπορικές πολιτικές παραμένουν καθοριστικές, τόσο για τη διατήρηση της εμπορικής ροής όσο και για τη συνολική ανθεκτικότητα της παγκόσμιας οικονομίας.
