Επιδεινωμένες προοπτικές αλλά ανθεκτική οικονομία
Το τελευταίο τρίμηνο του 2024, η οικονομία της ΕΕ κατέγραψε ισχυρότερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη, στο 0,4 %, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην εύρωστη εγχώρια ζήτηση. Αυτή η θετική δυναμική συνεχίστηκε το α ́ τρίμηνο του 2025, με τα προκαταρκτικά στοιχεία να υποδηλώνουν αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,3%.
Σύμφωνα με τις σημερινές προβλέψεις, οι προοπτικές για την ανάπτυξη αναθεωρούνται σημαντικά προς τα κάτω. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εξασθένηση των προοπτικών για το παγκόσμιο εμπόριο και στην αύξηση της αβεβαιότητας όσον αφορά την εμπορική πολιτική.
Οι εαρινές προβλέψεις βασίζονται σε ορισμένες παραδοχές σχετικά με τους εμπορικούς δασμούς. Οι δασμοί στις εισαγωγές αγαθών από τις ΗΠΑ από την ΕΕ, και σχεδόν όλους τους άλλους εμπορικούς εταίρους, θεωρήθηκε στο μοντέλο ότι θα παραμείνουν στο 10 %, το επίπεδο που εφαρμόστηκε στις 9 Απριλίου, με εξαίρεση τους υψηλότερους δασμούς στον χάλυβα, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα (25 %) και τις δασμολογικές απαλλαγές για ορισμένα προϊόντα (φαρμακευτικά προϊόντα και μικροεπεξεργαστές). Οι διμερείς δασμοί μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θεωρήθηκαν χαμηλότεροι από εκείνους που εφαρμόστηκαν στις 9 Απριλίου, αλλά αρκετά υψηλοί ώστε να οδηγήσουν σε σημαντική μείωση του διμερούς εμπορίου αγαθών ΗΠΑ-Κίνας. Οι δασμολογικοί συντελεστές που τελικά συμφωνήθηκαν από την Κίνα και τις ΗΠΑ στις 12 Μαΐου αποδείχθηκαν χαμηλότεροι από αυτούς που υποτίθεται, αλλά εξακολουθούν να είναι αρκετά υψηλοί για να μην ακυρώσουν την υπόθεση ενός χτυπήματος στην εμπορική σχέση ΗΠΑ-Κίνας.
Η παγκόσμια ανάπτυξη εκτός της ΕΕ προβλέπεται πλέον να ανέλθει στο 3,2 % τόσο για το 2025 όσο και για το 2026, ποσοστό χαμηλότερο από το προβλεπόμενο 3,6 % το φθινόπωρο του 2024. Αυτή η αναθεώρηση προς τα κάτω αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την εξασθένηση των προοπτικών τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Κίνα. Η επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου είναι ακόμη εντονότερη.
Κατά συνέπεια, οι εξαγωγές της ΕΕ αναμένεται να αυξηθούν μόνο κατά 0,7% φέτος, ενώ η νέα συρρίκνωση των εξαγωγών αγαθών θα αντισταθμιστεί εν μέρει από την ανθεκτικότητα των εξαγωγών υπηρεσιών, καθώς επηρεάζονται λιγότερο από τις εμπορικές εντάσεις. Το 2026, η αύξηση των εξαγωγών αναμένεται να επιταχυνθεί στο 2,1 %.
Η αβεβαιότητα, περισσότερο από τους δασμούς, επιβαρύνει την εγχώρια ζήτηση. Μετά τη συρρίκνωση κατά 1,8 % των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου για το 2024, διαφαίνεται συγκρατημένη ανάκαμψη των επενδύσεων. Αυτό είναι πιο συγκρατημένο από ό,τι αναμενόταν το φθινόπωρο, καθώς η χαμηλότερη συνολική δραστηριότητα μειώνει τις κεφαλαιακές ανάγκες. Εν τω μεταξύ, η ασταθής αντίδραση της αγοράς στις εμπορικές εντάσεις έχει πιο περιοριστική επίδραση στις συνθήκες χρηματοδότησης. Οι επενδύσεις προβλέπεται πλέον να αυξηθούν κατά 1,5 % το 2025 και να επιταχυνθούν περαιτέρω σε 2,4 % το 2026. Η επιτάχυνση αυτή οφείλεται στις επενδύσεις σε υποδομές και Ε&Α, μεταξύ άλλων χάρη στη στήριξη από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και το Ταμείο Συνοχής, καθώς και στην ανάκαμψη της κατασκευής κατοικιών. Το 2026, οι επενδύσεις σε εξοπλισμό αναμένεται επίσης να ανακτήσουν την ευρωστία τους.
Όσον αφορά την ιδιωτική κατανάλωση, η ανάπτυξη αναμένεται να είναι ελαφρώς πιο εύρωστη από ό,τι προβλεπόταν το φθινόπωρο, φθάνοντας το 1,5 % το 2025 και το 1,6 % το 2026. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ισχυρότερη δυναμική της ανάπτυξης το 2024 και σε μια ακόμη ανθεκτική αγορά εργασίας στο πλαίσιο των ταχέως επιδοτούμενων πληθωριστικών πιέσεων. Ωστόσο, η αυξημένη εξοικονόμηση εξακολουθεί να περιορίζει τη δυναμική της κατανάλωσης.
Η αγορά εργασίας παραμένει εύρωστη, με βελτίωση των πραγματικών μισθών
Το 2024, η συνεχιζόμενη επέκταση της απασχόλησης είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία 1,7 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στην οικονομία της ΕΕ, φθάνοντας έτσι σε νέο ρεκόρ όσον αφορά τον αριθμό των θέσεων εργασίας στην Ένωση. Παρά τη μέτρια οικονομική ανάπτυξη, η απασχόληση αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί περαιτέρω κατά 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το τέλος του χρονικού ορίζοντα των προβλέψεων. Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί σε νέο ιστορικό χαμηλό 5,7 % το 2026.
Μετά την επέκτασή της κατά 5,3 % το 2024, η αύξηση των ονομαστικών μισθών θα επιβραδυνθεί το 2025 και το 2026. Οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να επωφελούνται από τις αυξήσεις των πραγματικών μισθών και αναμένεται επίσης να ανακτήσουν πλήρως την αγοραστική δύναμη που απώλεσαν τα τελευταία χρόνια, η οποία προκλήθηκε από την αύξηση του πληθωρισμού.
Ο πληθωρισμός συνεχίζει να μειώνεται
Η συνεχιζόμενη αποπληθωριστική διαδικασία, η οποία ξεκίνησε στα τέλη του 2022, αναμένεται να προχωρήσει σταθερά. Μετά τη χαλάρωση στο 2,4 % το 2024, ο πληθωρισμός βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) στη ζώνη του ευρώ προβλέπεται να επιτύχει τον στόχο της ΕΚΤ για 2 % ήδη το 2025, υποχωρώντας περαιτέρω το 2026.
Οι τιμές των ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων έχουν μειωθεί σημαντικά από το φθινόπωρο του 2024 και αναμένεται να συνεχίσουν την καθοδική τους πορεία. Ομοίως, ένα ενισχυμένο ευρώ θα πρέπει επίσης να αυξήσει τις αποπληθωριστικές πιέσεις.
Τα ελλείμματα αυξάνονται οριακά
Μετά τη μείωσή του σε 3,2 % το 2024, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της ΕΕ προβλέπεται να αυξηθεί σε 3,3 % το 2025 και να παραμείνει στο επίπεδο αυτό το 2026.
Ο δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί στο 83,2 % του ΑΕΠ το 2025 και στο 84,5 % το 2026 σε επίπεδο ΕΕ, μετά από τέσσερα έτη σχετικά ταχείας μείωσης.
Αυξημένη αβεβαιότητα εν μέσω παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων
Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές κλίνουν προς τα κάτω. Ο περαιτέρω κατακερματισμός του παγκόσμιου εμπορίου θα μπορούσε να μετριάσει την αύξηση του ΑΕΠ και να αναζωπυρώσει τις πληθωριστικές πιέσεις. Οι καταστροφέςπου σχετίζονται με το κλίμα είναι επίσης συχνότερες και εξακολουθούν να αποτελούν μόνιμη πηγή καθοδικού κινδύνου για την ανάπτυξη.
Από την άλλη πλευρά, η περαιτέρω αποκλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων ΕΕ-ΗΠΑ ή η ταχύτερη επέκταση του εμπορίου της ΕΕ με άλλες χώρες, μεταξύ άλλων μέσω νέων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, θα μπορούσε να στηρίξει την ανάπτυξη της ΕΕ. Η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα μπορούσε επίσης να συμβάλει θετικά. Η προώθηση μεταρρυθμίσεων για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας, όπως η εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς και η προώθηση της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, καθώς και η εφαρμογή ενός φιλόδοξου θεματολογίου απλούστευσης μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω την ανθεκτικότητα της οικονομίας της ΕΕ.
