Το παγκόσμιο εμπόριο αναμένεται να φτάσει σε επίπεδο ρεκόρ ύψους 33 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, δείχνοντας αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα παρά τις συνεχιζόμενες οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις, όπως αποκάλυψε έκθεση του ΟΗΕ. Ωστόσο, οι ανησυχίες για το 2025 είναι έντονες, με τους κινδύνους να περιλαμβάνουν την κλιμάκωση των εμπορικών πολέμων, τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις μεταβαλλόμενες πολιτικές, που θολώνουν τις προοπτικές. Σύμφωνα με την ενημέρωση, το προβλεπόμενο ποσό για φέτος αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε σχέση με το 2023, η οποία τροφοδοτείται από μια ισχυρή ετήσια ανάπτυξη 3,3%.
Ένας σημαντικός παράγοντας ήταν το εμπόριο υπηρεσιών, το οποίο αυξήθηκε κατά επτά τοις εκατό, αντιπροσωπεύοντας το ήμισυ της συνολικής επέκτασης και προσθέτοντας 500 δισεκατομμύρια δολάρια στην αξία του παγκόσμιου εμπορίου. Το εμπόριο αγαθών, αν και αυξήθηκε περίπου κατά 2 τοις εκατό, παραμένει κάτω από το ανώτατο επίπεδο του 2022. Ενώ η εμπορική επίδοση του 2024 αντικατόπτριζε ανθεκτικότητα, οι προοπτικές για το επόμενο έτος είναι αβέβαιες, κυρίως λόγω πιθανών αλλαγών πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες υπό τη νέα κυβέρνηση. «Οι προοπτικές για το εμπόριο το 2025 είναι θολές λόγω των πιθανών πολιτικών μεταβολών στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων ευρύτερων δασμών που θα μπορούσαν να διαταράξουν τις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και να επηρεάσουν σημαντικούς εμπορικούς εταίρους», ανέφερε η UNCTAD.
Τέτοια μέτρα ενέχουν τον κίνδυνο πυροδότησης αντιποίνων και αλυσιδωτών αντιδράσεων, επηρεάζοντας βιομηχανίες και οικονομίες σε ολόκληρες τις αλυσίδες εφοδιασμού. «Ακόμη και η απλή απειλή επιβολής δασμών δημιουργεί απρόβλεπτες συνθήκες, αποδυναμώνοντας το εμπόριο, τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη», προειδοποίησε ο οργανισμός του ΟΗΕ. Οι χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε αλλαγές στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ είναι πιθανόν εκείνες που έχουν μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα με τη χώρα και υψηλότερους δασμολογικούς φραγμούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023 για το εμπόριο αγαθών, αυτές περιλαμβάνουν την Κίνα (περίπου 280 δισεκατομμύρια δολάρια πλεόνασμα), την Ινδία (45 δισεκατομμύρια), την Ευρωπαϊκή Ένωση (205 δισεκατομμύρια) και το Βιετνάμ (105 δισεκατομμύρια).
Άλλες χώρες με εμπορικά πλεονάσματα, όπως ο Καναδάς (70 δισεκατομμύρια), η Ιαπωνία (70 δισεκατομμύρια), το Μεξικό (150 δισεκατομμύρια) και η Δημοκρατία της Κορέας (50 δισεκατομμύρια), ενδέχεται επίσης να αντιμετωπίσουν ορισμένους κινδύνους, παρά την επιβολή σχετικά χαμηλότερων δασμών στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ ή τη σύναψη καθιερωμένων εμπορικών συμφωνιών με τη χώρα. Στην αβεβαιότητα προστίθεται η πορεία του αμερικανικού δολαρίου και οι μακροοικονομικές μετατοπίσεις πολιτικής, οι οποίες αυξάνουν τις ανησυχίες για το παγκόσμιο εμπόριο. Σύμφωνα με την έκθεση, οι ανεπτυγμένες οικονομίες ηγήθηκαν της ανάπτυξης κατά το τρίτο τρίμηνο του 2024, χάρη στη σταθερή ζήτηση και τις ευνοϊκές επιχειρηματικές συνθήκες.
Αντιθέτως, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες, που παραδοσιακά αποτελούν ισχυρούς μοχλούς του παγκόσμιου εμπορίου, αντιμετώπισαν εμπόδια με τη συρρίκνωση των εισαγωγών και την πτώση του εμπορίου. Άλλοι τομείς επίσης δυσκολεύτηκαν, με το εμπόριο ενέργειας να μειώνεται κατά δύο τοις εκατό στο τρίτο τρίμηνο και συνολικά κατά επτά τοις εκατό εντός του έτους. Το εμπόριο μετάλλων επίσης συρρικνώθηκε κατά τρία τοις εκατό, τόσο σε τριμηνιαία όσο και σε ετήσια βάση, ενώ ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας κατέγραψε πτώση τριών τοις εκατό στο τρίμηνο, παρά την αναμενόμενη ετήσια ανάπτυξη κατά τέσσερα τοις εκατό. Τομείς υψηλής ανάπτυξης, όπως η τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών (ICT) και η ένδυση, κατέγραψαν ισχυρή ανάπτυξη, αυξανόμενοι κατά 13 και 14 τοις εκατό αντίστοιχα στο τρίτο τρίμηνο.
Σε εθνικό επίπεδο, η Ιαπωνία ηγήθηκε με αύξηση πέντε τοις εκατό στις εξαγωγές αγαθών και ετήσια άνοδο 13 τοις εκατό στις εξαγωγές υπηρεσιών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέγραψαν επίσης αύξηση τέσσερα τοις εκατό στις εισαγωγές αγαθών, τόσο σε τριμηνιαία όσο και σε ετήσια βάση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διατήρησε την ανάπτυξη στο εμπόριο υπηρεσιών, με θετικές προβλέψεις για το έτος. Ωστόσο, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες αντιμετώπισαν δυσκολίες, με την Κίνα να καταγράφει μείωση δύο τοις εκατό στις εξαγωγές για το τρίτο τρίμηνο, αν και ο τομέας των υπηρεσιών της σημείωσε ετήσια αύξηση 9 τοις εκατό στις εξαγωγές. Η Ινδία επίσης αντιμετώπισε τριμηνιαίες πτώσεις στο εμπόριο αγαθών, αλλά παρουσίασε μέτρια ετήσια κέρδη, ενώ το εμπόριο στην Ανατολική Ασία παρέμεινε στάσιμο, με τις εισαγωγές αμετάβλητες και οριακή αύξηση ενός τοις εκατό στις εξαγωγές.
Η Γενική Γραμματέας της UNCTAD, Ρεμπέκα Γκρίνσπαν, τόνισε τη σημασία της στρατηγικής πολιτικής δράσης στις αναπτυσσόμενες οικονομίες για την ενίσχυση της διαφοροποίησης του εμπορίου και την επένδυση σε τομείς υψηλής αξίας για τη μείωση των κινδύνων. «Το εμπόριο παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της βιώσιμης ανάπτυξης», δήλωσε. «Για να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες του 2025, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες χρειάζονται συντονισμένη υποστήριξη ώστε να πλοηγηθούν στην αβεβαιότητα, να μειώσουν τις εξαρτήσεις και να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με τις παγκόσμιες αγορές».